Nie wszyscy wiedzą, że kanalizacja musi być napowietrzana. Bez tego możemy mieć dom pełen nieprzyjemnych zapachów i zatykające się przybory sanitarne. Jeśli podczas spuszczania wody z przyborów słychać bulgotanie, woda nie chce spływać, a w pomieszczeniu wyczuwa się wyziewy z kanalizacji, to znak, że z instalacją dzieje się coś złego. Wiele osób wsypuje wówczas do syfonu środek udrażniający rury – na przykład „kreta”, bardziej przezorni sięgają nawet po sprężynę czyszczącą. Tymczasem przyczyną wadliwego działania kanalizacji nie jest wcale niedrożność, tylko źle rozwiązane jej napowietrzanie. Radzimy tutaj, co zrobić w takiej sytuacji.
Co warto wiedzieć o działaniu kanalizacji
Instalacja kanalizacyjna w domach jednorodzinnych działa najczęściej grawitacyjnie, to znaczy ścieki pod własnym ciężarem spływają rurami do kolektora ulicznego. Instalacja działa dobrze, jeśli w rurach panuje ciśnienie atmosferyczne. Ponieważ podczas spływania ścieków w części instalacji tworzy się podciśnienie, które zasysa powietrze do rur, instalacja powinna być tak wykonana, by to powietrze mogło się do niej dostawać swobodnie, nie zakłócając pracy kanalizacji.
Aby ścieki mogły swobodnie spływać, instalacja musi spełniać następujące warunki:
– przewody muszą być prowadzone z odpowiednim spadkiem,
– muszą mieć odpowiednio dobrane średnice,
– instalacja musi być otwarta, w najwyższym jej punkcie powinno znajdować się urządzenie doprowadzające powietrze i wyrównujące ciśnienie w instalacji do ciśnienia atmosferycznego.
Urządzeniem tym powinna być rura wywiewna (zwana też wywiewką lub kominkiem odpowietrzającym do instalacji sanitarnej) umieszczona na pionie kanalizacyjnym, wyprowadzona ponad dach.
Uzupełnieniem rury wywiewnej powinny być zawory napowietrzające umieszczone na przewodach wewnątrz domu.
Brak wywiewki może powoduje zakłócenia w działaniu kanalizacji w każdym budynku, szczególnie odczuwalne jest to w budynkach wielopiętrowych. Jeśli instalacja kanalizacyjna ma połączenie z atmosferą (na przykład rurą wywiewną wyprowadzoną ponad dach), podczas spływania ścieków powietrze zasysane jest przez pion i kanalizacja działa właściwie. Jeśli brakuje takiego rozwiązania, powietrze zasysane jest przez najbliższy dostępny otwór, najczęściej przez syfon w urządzeniu sanitarnym. Powoduje to spadek poziomu wody w syfonie i odsłonięcie zamknięcia wodnego, a wtedy wyziewy kanalizacyjne mają wolną drogę do wnętrza domu. Zasysanie wody w syfonie może także wystąpić w instalacjach wyposażonych w wywiewkę, w których nieprawidłowo wykonano podejście pod przybór, na przykład:
– podejście ma zbyt małą średnicę,
– podejście jest zbyt długie albo też składa się z więcej niż trzech kolanek.
Kanalizacja w przepisach
Wewnętrzna sieć przewodów kanalizacyjnych powinna być zaprojektowana i wykonana w oparciu o obowiązujące normy:
- PN-EN 12056-1: 2002 Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynków, część 1: Postanowienia ogólne i wymagania;
- PN-EN 12056-2: 2002 Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynków, część 2: Kanalizacja sanitarna, projektowanie układu i obliczenia;
- PN-EN 12056-5: 2002 Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynków, część 5: Montaż i badania, instrukcje działania, użytkowania i eksploatacji.
Według wytycznych tych norm należy dobierać średnicę rur, spadki i długości przewodów, a także sposób napowietrzania pionów i podejść kanalizacyjnych (instalacja otwarta). Natomiast napowietrzacze wykorzystywane do wentylowania podejść kanalizacyjnych lub urządzeń w systemach kanalizacyjnych (I, II, III, IV) powinny być zgodne z normą PN-EN 12380: 2005 – Zawory napowietrzające do systemów kanalizacyjnych, wymagania, metody badań i ocena zgodności. Podczas ich wymiarowania należy posługiwać się tablicą nr 10 zamieszczoną w normie PN-EN 12056-2: 2002. Kwestie napowietrzania pionów kanalizacyjnych omówione są też w Warunkach Technicznych (Dz. U. Nr 75/2002 z 15 czerwca 2002 r.). W rozdziale 2 „Kanalizacja ściekowa i deszczowa
– Piony kanalizacyjne powinny być zakończone rurą wywiewną wyprowadzoną ponad dach. Jeśli w budynku jest kilka pionów, rura wywiewna powinna się znajdować na pionie najbardziej oddalonym od przykanalika (w domu jednorodzinnym powinien to być pion najbardziej obciążony ściekami). Oprócz tego należy montować rurę wywiewną na co piątym (licząc od najbardziej oddalonego) pionie kanalizacyjnym.
Reszta pionów może być wentylowana zaworami napowietrzającymi *. – Podłączenie kilku pionów do jednej rury wywiewnej jest możliwe pod warunkiem, że pole jej przekroju jest równe co najmniej dwóm trzecim sumy przekrojów podłączonych pionów.
Rura wywiewna
Wywiewka to ostatni odcinek pionu kanalizacyjnego wyprowadzony ponad dach budynku i zabezpieczony przed opadami atmosferycznymi, ptakami i gryzoniami. Wywiewka ma średnicę równą średnicy pionu kanalizacyjnego lub większą od niej. Zadaniem jej jest usuwanie z kanalizacji gazów kanałowych powstających podczas gnicia ścieków, a także – wprowadzanie do instalacji powietrza potrzebnego do swobodnego spływania ścieków.
Wysokość wywiewki (tzn. części wystającej ponad dach) dobiera się tak, by nie było możliwe zakrycie jej śniegiem. Wysokość ta zależy od kąta nachylenia dachu i wynosi dla dachów: – stromych – minimum 0,5 m, – płaskich – co najmniej 1,0 m.
Zabrania się wpuszczania rur wywiewnych do kanałów wentylacyjnych i kominowych.
Zawory napowietrzające
W odróżnieniu od wywiewek działają tylko w jednym kierunku – wpuszczają odpowiednią ilość powietrza do kanalizacji, ale uniemożliwiają wydostawanie się z niej gazów kanałowych. Dzięki temu można je montować wewnątrz budynku. Stosuje się je do napowietrzania pionów niezakończonych wywiewkami oraz podejść kanalizacyjnych, w których spływanie ścieków jest utrudnione (na przykład gdy podejście jest zbyt długie albo ma za dużo załamań).
Rodzaje zaworów.
Są zawory przeznaczone do montowania bezpośrednio w kielichu rury albo do nakładania na rurę. Średnicę – od 32 do 100 mm dobiera się do średnicy rury kanalizacyjnej, zatem do pionów łazienkowych oraz podejść pod miskę ustępową należy stosować zawory o średnicy 100 mm, do pionów kuchennych – 75 mm, do napowietrzania podejść pod zlewozmywak i wannę – 40 lub 50 mm, a pod umywalkę – 32 lub 40 mm.
Zasady montażu.
Zawór trzeba montować w pozycji pionowej, w zależności od potrzeby: – na zakończeniu pionu – zwykle pod stropem najwyższej kondygnacji lub na strychu. Średnica zaworu musi odpowiadać średnicy pionu, – na zakończeniu podejścia pod przybory – zawór należy montować minimum 10 cm powyżej najwyższego syfonu na danym podejściu. Do zaworu musi dopływać powietrze, nie należy więc zabudowywać go szczelną ścianką z cegły ani z płyty gipsowo-kartonowej. Jeżeli obudowa jest konieczna, należy w przyszłej ściance wykonać kratkę wentylacyjną lub, jeśli zawór jest mały, zamontować zdejmowaną płytkę osłaniającą – płytka nie może być jednak „zafugowana”, aby powietrze mogło przepływać przez szczeliny wokół niej. Duże zawory potrzebują większej ilości dopływającego powietrza. Zawory można łatwo demontować. Jest to wygodne, jeśli trzeba przeczyścić instalację. Zawory napowietrzające mogą pracować w temperaturze ujemnej, ale żeby nie ulegały oblodzeniu, trzeba je ocieplić.
Czy w domu może nie być wywiewki?
Nie. Wiele osób próbuje zastąpić wywiewki zaworami napowietrzającymi. Otóż w instalacjach podłączonych do sieci kanalizacyjnej jest to niedopuszczalne. Rury wywiewne służą w nich bowiem także do wentylacji sieci – usuwają gazy kanałowe.
Jeśli w budynku jest kilka pionów
…na przykład łazienkowy i kuchenny, to można je wentylować jedną wywiewką. Oba piony trzeba wówczas połączyć ze sobą ponad najwyżej zainstalowanym przyborem, zwykle pod stropem najwyższej kondygnacji lub na strychu. Jeśli piony są znacznie od siebie oddalone i łączenie ich jest kłopotliwe, to kuchenny można zakończyć zaworem napowietrzającym.
Plusy i minusy
Wywiewka:
– zapewnia szybkie, niezakłócone spływanie ścieków
– spowalnia zarastanie instalacji osadami
– umożliwia usuwanie gazów kanałowych w sposób nieuciążliwy
– jest wyprowadzona ponad dach – zwiększa koszty instalacji i pokrycia dachu (kosztowne materiały i montaż) – wymaga przejścia przez dach, co zawsze stwarza zagrożenie powstania nieszczelności – zimą może ulegać oblodzeniu, a przez to częściowemu zatkaniu
Zawór napowietrzający:
– ułatwia niezakłócone spływanie ścieków
– jest tańszy niż wywiewka z montażem
– działa cicho i jest niesłyszalny wewnątrz pomieszczeń
– umożliwia montaż przyborów z dala od pionu
– łatwo go zamontować i wymienić – nie można go szczelnie zabudowywać – możliwe jest oblodzenie zaworów zamontowanych w przestrzeni nieogrzewanej.
Przykładowe rozwiązanie wentylacji kanalizacji
